Ο Τζον Κένεθ Γκάλμπρεϊθ απεβίωσε πλήρης ημερών (98 ετών!) πριν από λιγότερο από δύο χρόνια, και δεν είχε την ευκαιρία, ίσως και την κρυφή χαρά, να δει τις σκέψεις που διατύπωνε στο κύκνειο άσμα του «Τα οικονομικά της αθώας απάτης» να επιβεβαιώνονται με τον χειρότερο τρόπο – τον αναμενόμενο, θα συμπλήρωνε ενδεχομένως ο ίδιος. Τι λέει, με απλά λόγια, σε αυτό το ολιγοσέλιδο πόνημα; Γνωστά, από μια άποψη, πράγματα, που όμως φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια αγνοήθηκαν επιδεικτικά από εκείνους που χαράσσουν πολιτική. Για παράδειγμα ότι οι μάνατζερ των μεγάλων επιχειρήσεων έχουν απομακρυνθεί από τις επιθυμίες των μετόχων και δεν λαμβάνουν υπόψη τους παρά το στενό οικονομικό συμφέρον τους (βλ. κατάρρευση Enron, κ.ά.) Ότι η μείωση της φορολογίας των πλουσίων δεν αυξάνει την κατανάλωση, καθώς επίσης και ότι η όλο και μεγαλύτερη όσμωση μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα οδηγεί σε θεμελιώδεις στρεβλώσεις στις δημόσιες επενδύσεις. Αλλά και ότι η αφύσικη διόγκωση του χρηματοοικονομικού τομέα και η υπεραισιοδοξία σε σχέση με τομείς της οικονομίας –όπως ήταν, π.χ., οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας– έχουν πάρει τα χαρακτηριστικά «φούσκας».
Βέβαια, παρόμοιες θέσεις έχει διατυπώσει πολλές φορές στο παρελθόν ο διάσημος οικονομολόγος και στοχαστής, πολλές από τις οποίες έχουν διασπαρθεί με ιδιαίτερη ενάργεια σε ένα από τα πρώτα και πλέον διαβασμένα βιβλία του, «Το μεγάλο κραχ του 1929». Από το 1955, οπότε και πρωτοεκδόθηκε, επανεκδίδεται διαρκώς, όχι μονάχα λόγω της αξίας του αλλά και επειδή, όπως παρατηρεί σκωπτικά ο ίδιος στην εισαγωγή της τελευταίας του έκδοσης, το 1997, «κάθε τόσο, ένα ακόμη κερδοσκοπικό επεισόδιο –μια ακόμη φούσκα– ανακινεί το ενδιαφέρον για το θέμα του» (σ. 11). Στο πυρήνα της σκέψης του, κι από τα στοιχεία που αποδίδει πιο γλαφυρά η πένα του, είναι η περιγραφή του κερδοσκοπικού πυρετού που προηγείται κάθε κατάρρευσης, ενός ιδιαίτερου κόσμου «στον οποίο δεν κατοικούν άνθρωποι που πρέπει να πειστούν για να πιστέψουν, αλλά άνθρωποι που αναζητούν μια δικαιολογία για να πιστέψουν» (σ. 25)
Ο Γκάλμπρεϊθ αφιερώνει αρκετές σελίδες στην περιγραφή των χρόνων και των μηνών που προηγούνται. Διατρέχει παλιότερες και πρόσφατες κρίσεις, όπως η φούσκα των ακινήτων στη Φλόριδα, επισημαίνει γενικότερες αποφάσεις που πάρθηκαν σε διεθνές επίπεδο σε σχέση με τη χρηματοπιστωτική επέκταση και που έπαιξαν ρόλο στη συνέχεια. Ωστόσο, το πιο λεπτομερές και ανατριχιαστικά αναλυτικό κομμάτι της περιγραφής αφορά εκείνες τις λίγες εβδομάδες του μεγάλου κραχ στα τέλη του Οκτώβρη – αρχές του Νοέμβρη του 1929, ξεκινώντας από την περίφημη πια «Μαύρη Πέμπτη». Η 24η Οκτωβρίου είναι «η πρώτη μέρα που η ιστορία ταυτίζει με τον πανικό του 1929», σημειώνει. «Εκείνη τη μέρα…»
(Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ)
Βέβαια, παρόμοιες θέσεις έχει διατυπώσει πολλές φορές στο παρελθόν ο διάσημος οικονομολόγος και στοχαστής, πολλές από τις οποίες έχουν διασπαρθεί με ιδιαίτερη ενάργεια σε ένα από τα πρώτα και πλέον διαβασμένα βιβλία του, «Το μεγάλο κραχ του 1929». Από το 1955, οπότε και πρωτοεκδόθηκε, επανεκδίδεται διαρκώς, όχι μονάχα λόγω της αξίας του αλλά και επειδή, όπως παρατηρεί σκωπτικά ο ίδιος στην εισαγωγή της τελευταίας του έκδοσης, το 1997, «κάθε τόσο, ένα ακόμη κερδοσκοπικό επεισόδιο –μια ακόμη φούσκα– ανακινεί το ενδιαφέρον για το θέμα του» (σ. 11). Στο πυρήνα της σκέψης του, κι από τα στοιχεία που αποδίδει πιο γλαφυρά η πένα του, είναι η περιγραφή του κερδοσκοπικού πυρετού που προηγείται κάθε κατάρρευσης, ενός ιδιαίτερου κόσμου «στον οποίο δεν κατοικούν άνθρωποι που πρέπει να πειστούν για να πιστέψουν, αλλά άνθρωποι που αναζητούν μια δικαιολογία για να πιστέψουν» (σ. 25)
Ο Γκάλμπρεϊθ αφιερώνει αρκετές σελίδες στην περιγραφή των χρόνων και των μηνών που προηγούνται. Διατρέχει παλιότερες και πρόσφατες κρίσεις, όπως η φούσκα των ακινήτων στη Φλόριδα, επισημαίνει γενικότερες αποφάσεις που πάρθηκαν σε διεθνές επίπεδο σε σχέση με τη χρηματοπιστωτική επέκταση και που έπαιξαν ρόλο στη συνέχεια. Ωστόσο, το πιο λεπτομερές και ανατριχιαστικά αναλυτικό κομμάτι της περιγραφής αφορά εκείνες τις λίγες εβδομάδες του μεγάλου κραχ στα τέλη του Οκτώβρη – αρχές του Νοέμβρη του 1929, ξεκινώντας από την περίφημη πια «Μαύρη Πέμπτη». Η 24η Οκτωβρίου είναι «η πρώτη μέρα που η ιστορία ταυτίζει με τον πανικό του 1929», σημειώνει. «Εκείνη τη μέρα…»
(Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ)
