■ «Πόσο κοστίζει το δωρεάν;». Θα μπορούσε να είναι άσκηση για φοιτητές Οικονομικών Επιστημών ή τίτλος διατριβής στο χώρο των Πολιτισμικών Σπουδών. Εχει κόστος το δωρεάν, κι αν ναι, ποιος το πληρώνει;
■ Καταρχάς, ναι: Καθετί, υλικό ή άυλο, έχει κόστος. Ακόμη κι αν είναι φτιαγμένο από bits και bytes, ακόμη κι αν δεν έχει χρεία πρώτων υλών, έχει ενσωματωμένη στην αξία του την εργασία που απαιτήθηκε για να παραχθεί.
■ Στην περίπτωση ψηφιακού έργου, διαδεδομένη είναι πλέον η αντίληψη, σύμφωνα με την οποία είναι ανήθικο να εμπορευματοποιούνται προϊόντα που η αναπαραγωγή τους δεν κοστίζει (έργα μυθοπλασίας, μουσική, σόφτγουεαρ, βίντεο, φωτογραφίες, κ.λπ.).
■ Την άποψη αυτή έχει αναπτύξει, μεταξύ άλλων, ο McKenzie Wark στο βιβλίο του «Ενα μανιφέστο των χάκερ» (εκδ. Scripta) και την έχει συμπυκνώσει στη φράση: «Η πληροφορία είναι ένα δώρο που μπορεί να μοιραστεί χωρίς να λιγοστέψει τίποτε άλλο εκτός από την σπάνιν της».
■ Ποιος όμως θα πληρώσει το «δημιουργό»; Προϋποθέτει μήπως αυτή η «κουλτούρα του δώρου» μια διαφορετική κοινωνία, στην οποία οι άνθρωποι δεν θα ζουν πουλώντας την εργασία τους; Τότε ποια η αξία της σήμερα;
■ Από την άλλη, όταν το προϊόν έχει και υλική μορφή (π.χ. τα free press έντυπα), τότε τα πράγματα είναι διαφορετικά: Το κόστος τους (χαρτί, εκτύπωση, διακίνηση κ.λπ.) καλείται να πληρώσει η αγορά μέσω των διαφημιστικών καταχωρίσεων.
■ Μπορεί όμως έντυπα που εξαρτώ νται 100% από την αγορά (και όχι από τον οβολό των αναγνωστών τους) να είναι πραγματικά free, όπως με παρρησία αυτοπροβάλλονται; Μια απάντηση είναι: ο αναγνώστης δίνει τον «οβολό» του συμβολικά, με την επιλογή του. Ο διαφημιστής, που «σκανάρει» κάθε τόσο την αγορά, μετράει και κοστολογεί.
■ Ποιο άλλο μέσο λειτουργεί με αυτό τον τρόπο; Σωστά το μαντέψατε: Η ιδιωτική τηλεόραση.
■ Μολαταύτα, τα δύο σημαντικότερα free press της Αθήνας έχουν δείξει ότι το μοντέλο μπορεί να δουλέψει με καλά αποτελέσματα. Αποψή μας είναι ότι αυτό οφείλεται κυρίως στις χαρισματικές προσωπικότητες που τα διευθύνουν και όχι στη free ταυτότητά τους. Ηδη, άλλωστε, ακόμη κι αυτά συχνά θυμίζουν διαφημιστικά φλάιερ και όχι παρεμβατικά νεολαΐστικα έντυπα.
(δημοσιεύτηκε στον ΕΤ.Κ στις 27.4.2008)
■ Καταρχάς, ναι: Καθετί, υλικό ή άυλο, έχει κόστος. Ακόμη κι αν είναι φτιαγμένο από bits και bytes, ακόμη κι αν δεν έχει χρεία πρώτων υλών, έχει ενσωματωμένη στην αξία του την εργασία που απαιτήθηκε για να παραχθεί.
■ Στην περίπτωση ψηφιακού έργου, διαδεδομένη είναι πλέον η αντίληψη, σύμφωνα με την οποία είναι ανήθικο να εμπορευματοποιούνται προϊόντα που η αναπαραγωγή τους δεν κοστίζει (έργα μυθοπλασίας, μουσική, σόφτγουεαρ, βίντεο, φωτογραφίες, κ.λπ.).
■ Την άποψη αυτή έχει αναπτύξει, μεταξύ άλλων, ο McKenzie Wark στο βιβλίο του «Ενα μανιφέστο των χάκερ» (εκδ. Scripta) και την έχει συμπυκνώσει στη φράση: «Η πληροφορία είναι ένα δώρο που μπορεί να μοιραστεί χωρίς να λιγοστέψει τίποτε άλλο εκτός από την σπάνιν της».
■ Ποιος όμως θα πληρώσει το «δημιουργό»; Προϋποθέτει μήπως αυτή η «κουλτούρα του δώρου» μια διαφορετική κοινωνία, στην οποία οι άνθρωποι δεν θα ζουν πουλώντας την εργασία τους; Τότε ποια η αξία της σήμερα;
■ Από την άλλη, όταν το προϊόν έχει και υλική μορφή (π.χ. τα free press έντυπα), τότε τα πράγματα είναι διαφορετικά: Το κόστος τους (χαρτί, εκτύπωση, διακίνηση κ.λπ.) καλείται να πληρώσει η αγορά μέσω των διαφημιστικών καταχωρίσεων.
■ Μπορεί όμως έντυπα που εξαρτώ νται 100% από την αγορά (και όχι από τον οβολό των αναγνωστών τους) να είναι πραγματικά free, όπως με παρρησία αυτοπροβάλλονται; Μια απάντηση είναι: ο αναγνώστης δίνει τον «οβολό» του συμβολικά, με την επιλογή του. Ο διαφημιστής, που «σκανάρει» κάθε τόσο την αγορά, μετράει και κοστολογεί.
■ Ποιο άλλο μέσο λειτουργεί με αυτό τον τρόπο; Σωστά το μαντέψατε: Η ιδιωτική τηλεόραση.
■ Μολαταύτα, τα δύο σημαντικότερα free press της Αθήνας έχουν δείξει ότι το μοντέλο μπορεί να δουλέψει με καλά αποτελέσματα. Αποψή μας είναι ότι αυτό οφείλεται κυρίως στις χαρισματικές προσωπικότητες που τα διευθύνουν και όχι στη free ταυτότητά τους. Ηδη, άλλωστε, ακόμη κι αυτά συχνά θυμίζουν διαφημιστικά φλάιερ και όχι παρεμβατικά νεολαΐστικα έντυπα.
(δημοσιεύτηκε στον ΕΤ.Κ στις 27.4.2008)
