Κάτω από το λιθόστρωτο, το νεκροταφείο

■ Αντιδράσεις φίλων από τη Θεσσαλονίκη πυροδότησε η προτροπή μας προς την Κατρίν Βελισσάρη, τη διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, να σκεφτεί σοβαρά τη μεταφορά της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου στην Αθήνα. Ποιο ήταν το επιχείρημα; Πολύ απλά, ότι αν οι φορείς της πόλης, αλλά και η πλειονότητα των πολιτών της, «σνομπάρουν» την έκθεση, υποθέτω ως μια ακόμη ιμπεριαλιστική εκδήλωση του υδροκέφαλου αθηναϊκού κράτους, τότε ίσως θα έπρεπε οι ιθύνοντες να το ξανασκεφτούν.
■ Δεν έχουν άδικο όσοι εξανέστησαν. Αυτές ακριβώς ήταν οι προθέσεις μας: Να κινητοποιηθούν οι άνθρωποι της πόλης που σκέφτονται διαφορετικά, να αντιδράσουν, να αναρωτηθούν (ενδεχομένως) για ορισμένες επιλογές των συμπολιτών τους, να ανοίξει ένας διάλογος.
■ Κι έχει δίκιο η φίλη που λέει ότι οι εκθέσεις αυτού του είδους δεν είναι πανηγυράκια, ότι απευθύνονται καταρχάς στους επαγγελματίες του χώρου, εκδότες, ατζέντηδες, κ.λπ. Κι έχει επίσης δίκιο ο φίλος που λέει ότι το ουσιαστικό στοίχημα της έκθεσης έχει να κάνει με το αλισβερίσι στην πώληση δικαιωμάτων, την προώθηση της ελληνικής παραγωγής, την εμβάθυνση των σχέσεων των επαγγελματιών του βιβλίου με εκείνους άλλων χωρών...
■ Ωστόσο, όλα αυτά παίρνουν άλλη δυναμική σε ένα περιβάλλον που σφύζει από ζωή και συμμετοχή, σε μια πόλη που ζει στο ρυθμό ενός διεθνούς γεγονότος που το χαίρεται και το αναδεικνύει ποικιλοτρόπως, κι άλλη δυναμική στους άδειους διαδρόμους μιας διοργάνωσης που δεν θα κατάφερνε να συγκινήσει ούτε τους πολίτες της πόλης που τη φιλοξενεί.

■ Εύχομαι να διαψευσθούμε… πανηγυρικά. Άλλωστε παρόμοια ζητήματα εγείρονταν παλιότερα με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Κι όμως, σήμερα, το Φεστιβάλ έχει μετατραπεί σε πραγματικό σινεφίλ πανηγύρι, με τεράστια συμμετοχή και μεγάλη κινητικότητα.

■ «Το ολοκαύτωμα ως τοπική ιστορία. Παρελθόν και παρόν μιας πολύπλοκης σχέσης». Έτσι επιγράφεται το πολύ ενδιαφέρον συνέδριο που θα πραγματοποιηθεί από την Πέμπτη μέχρι την Κυριακή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Θέμα του η εβραϊκή γενοκτονία στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, οι τρόποι και οι μέθοδοι εφαρμογής της και η ανάμιξη των τοπικών κοινωνιών.
■ Η επιλογή της πόλης μάλλον δεν έγινε τυχαία. Στη Θεσσαλονίκη ζούσε προπολεμικά η σημαντικότερη εβραϊκή κοινότητα της Ευρώπης. Σύμφωνα με απογραφή των Ελληνικών αρχών, οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης αριθμούσαν το 1913, ένα χρόνο μετά την Απελευθέρωση, 61.439 ψυχές, έναντι 45.867 Μουσουλμάνων, 39.936 Ελλήνων και 10.600 ατόμων από άλλες εθνότητες.
■ Από τις περίπου 50.000 χιλιάδες προπολεμικά, οι περίπου 47.000 στάλθηκαν στα στρατόπεδα εξόντωσης. Η μισή πόλη ξεκληρίστηκε κάτω από τα μάτια της άλλης μισής. Είναι γνωστό ότι οι ναζί κατέστρεψαν και το αρχαίο εβραϊκό νεκροταφείο που καταλάμβανε έκταση 300.000 τ.μ. και πάνω στο οποίο χτίστηκε η σημερινή Πανεπιστημιούπολη. Δύο βήματα δηλαδή από την Helexpo, όπου λαμβάνει χώρα η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου.
■ Μήπως τελικά η Ιστορία βαραίνει περισσότερο απ’ όσο φανταζόμαστε; Μήπως τα πράγματα συνδέονται με κάποιο τρόπο;

(δημοσιεύτηκε στον ΕΤ.Κ στις 01.6.2008)