■ Και να που εκεί που δεν το περιμέναμε, η λογοτεχνία κατάφερε να παρεισφρήσει στην πολιτική συζήτηση. Αφορμή, κείμενα που δημοσιεύτηκαν στις δύο επίσημες εφημερίδες της Αριστεράς, και που προκάλεσαν αμφότερα τη μήνι της απέναντι πλευράς.
■ Με διήγημα εμπνευσμένο από το φόνο του 15χρονου κατάφερε ο Ριζοσπάστης να τη «βγει από τα δεξιά» στον ΣΥΡΙΖΑ, εκδηλώνοντας περισσότερη ταύτιση με την «πλευρά» του θύτη από όση αντέχει ο επιλεκτικός ουμανισμός της ριζοσπαστικής Αριστεράς.
■ Στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, από τα λεγόμενα «μετριοπαθή», σε τηλεοπτική εκπομπή σχεδόν πέταξε στα μούτρα του συνομιλητή του, από το ΚΚΕ, το εν λόγω διήγημα, τρανταχτή απόδειξη της «προσχώρησης» του Κόμματος στις δυνάμεις της (αστικής;) τάξης.
■ Με καταγγελίες για τη δημοσίευση στην Κυριακάτικη Αυγή ποιημάτων που υμνούσαν το κάψιμο και τις βιαιοπραγίες, απάντησε το έμπειρο στέλεχος του ΚΚΕ. Αλλά και για ενσταντανέ νεαρών που πετούσαν μολότοφ, σε στιγμή επαναστατικής έξαρσης…
■ «Είστε δεξιοί», καταγγέλλει ο ένας ποιητική αδεία. «Είστε προβοκάτορες» απαντά ο άλλος, ομοίως.
■ Τι θέλουν να (μην) πουν οι ποιητές; Πολύ απλά, ότι η τόσο προσφιλής στη λογοτεχνία αμφισημία, ίδιον κάθε λογοτεχνικού έργου αξιώσεων –αφού διαφορετικά δεν θα ήταν λογοτεχνικό έργο αλλά έκφραση άποψης– έχει στοιχειώσει τελευταία τον πολιτικό τους λόγο. Όσο πιο μπερδεμένα, τόσο καλύτερα, φαίνεται να πιστεύουν ορισμένοι.
■ Κι όσο βαθύτερο το μπέρδεμα, τόσο καλύτερα, θα προσθέταμε εμείς…
■ Παράδειγμα: Οι αντιδράσεις των δύο κομμάτων της Αριστεράς στην πρόσφατη δολοφονική ενέργεια κατά των αστυνομικών. Το μεν ΚΚΕ, επιδεικνύοντας τη μοναδική του ικανότητα να αγνοεί τις πολλαπλές διαψεύσεις του από την πραγματικότητα, είδε «δάχτυλο» ξένων και ντόπιων υπηρεσιών, ήτοι «προβοκάτσια».
■ Ο ΣΥΡΙΖΑ, και μάλιστα δια στόματος του ίδιου «μετριοπαθούς» στελέχους, διέγνωσε επίσης δάκτυλο «παρακράτους».
■ Πώς είπαμε; «Όταν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί με τη θεωρία μας, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα…»
■ Φαίνεται πως οι έννοιες δεν έχουν τη σημασία που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, νοηματοδοτούνται ξανά κάτω από το νέο «φως» που γεννούν οι φλόγες της εξέγερσης.
■ Έτσι, όταν οι «αντιεξουσιαστές», με τους οποίους θέλουμε να κρατάμε ανοιχτές γέφυρες επικοινωνίας –κάνοντας χρήση «ποιητικού λόγου» αν χρειαστεί– περνούν σε «υψηλότερες μορφές πάλης», όταν δηλαδή βγάζουν τα κουμπούρια, μετατρέπονται αίφνης σε… παρακράτος.
■ Βολικό, έτσι;
■ Οι πολιτικοί δεν είναι βέβαια οι μόνοι, ούτε οι πρώτοι, που καταφεύγουν στη λογοτεχνική αμφισημία, όταν καλούνται να πάρουν θέση ως ενήλικες. Διασημότητες του ακαδημαϊκού χώρου, με ποιητικές ή λογοτεχνικές δάφνες, εξασκούνται δημοσίως σε περισπούδαστους χρησμούς, με εύκολη έξοδο διαφυγής την κατεύθυνση του ανέμου, τη δύναμη που τους κινεί χρόνια τώρα.
■ Με αφορμή το κείμενο των τριών συγγραφέων που επιχειρούσε να βάλει όρια στην αυθεντία των νέων, κι άρα και στη βία που τους επιτρέπεται να ασκούν, ξεσπάθωσαν κυριολεκτικά. Προσβλήθηκαν προσωπικά.
■ Κι όσο τύχαιναν της εύνοιας πρωθυπουργού, ως ομοτράπεζοι, μυστικοσύμβουλοι και πολλαπλώς ευνοημένοι, έβαζαν τα δυνατά τους ο λόγος τους να έχει κατιτίς το «εκσυγχρονιστικό», να βγαίνει μια άκρη, βρε αδελφέ. Τώρα που στα πράγματα είναι η «ανορθολογική» δεξιά, το έχουν ρίξει και πάλι στην τρελή.
■ Την βγαίνουνε από «αριστερά», από «δεξιά», από «Ντεριντά» και «Μπαντιού», από παντού. Έχουν αναγάγει το «θόλωμα των νερών» σε ύψιστη τέχνη, διεκδικώντας για τον εαυτό τους τα προνόμια της αιώνιας νεότητας.
■ Ωστόσο, αν κάτι θα μπορούσαμε να διδαχτούμε από την εμπειρία της ανάγνωσης λογοτεχνίας, δεν είναι να γίνουμε πιο αμφίσημοι στις θέσεις που διατυπώνουμε, αλλά να κατανοήσουμε καλύτερα τη σημασία της αφήγησης στην «κατασκευή» της πραγματικότητας.
■ Γιατί αυτό χρειαζόμαστε σήμερα: Μια διαφορετική «αφήγηση» του εαυτού μας, μια θετική προβολή της συλλογικότητας στην οποία ανήκουμε (π.χ Έλληνες πολίτες) σε μια ιστορία με αρχή, μέση και… μέλλον. Κι αυτό είναι πρωτίστως δουλειά της εμπνευσμένης πολιτικής, και όχι της λογοτεχνίας.
■ Με διήγημα εμπνευσμένο από το φόνο του 15χρονου κατάφερε ο Ριζοσπάστης να τη «βγει από τα δεξιά» στον ΣΥΡΙΖΑ, εκδηλώνοντας περισσότερη ταύτιση με την «πλευρά» του θύτη από όση αντέχει ο επιλεκτικός ουμανισμός της ριζοσπαστικής Αριστεράς.
■ Στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, από τα λεγόμενα «μετριοπαθή», σε τηλεοπτική εκπομπή σχεδόν πέταξε στα μούτρα του συνομιλητή του, από το ΚΚΕ, το εν λόγω διήγημα, τρανταχτή απόδειξη της «προσχώρησης» του Κόμματος στις δυνάμεις της (αστικής;) τάξης.
■ Με καταγγελίες για τη δημοσίευση στην Κυριακάτικη Αυγή ποιημάτων που υμνούσαν το κάψιμο και τις βιαιοπραγίες, απάντησε το έμπειρο στέλεχος του ΚΚΕ. Αλλά και για ενσταντανέ νεαρών που πετούσαν μολότοφ, σε στιγμή επαναστατικής έξαρσης…
■ «Είστε δεξιοί», καταγγέλλει ο ένας ποιητική αδεία. «Είστε προβοκάτορες» απαντά ο άλλος, ομοίως.
■ Τι θέλουν να (μην) πουν οι ποιητές; Πολύ απλά, ότι η τόσο προσφιλής στη λογοτεχνία αμφισημία, ίδιον κάθε λογοτεχνικού έργου αξιώσεων –αφού διαφορετικά δεν θα ήταν λογοτεχνικό έργο αλλά έκφραση άποψης– έχει στοιχειώσει τελευταία τον πολιτικό τους λόγο. Όσο πιο μπερδεμένα, τόσο καλύτερα, φαίνεται να πιστεύουν ορισμένοι.
■ Κι όσο βαθύτερο το μπέρδεμα, τόσο καλύτερα, θα προσθέταμε εμείς…
■ Παράδειγμα: Οι αντιδράσεις των δύο κομμάτων της Αριστεράς στην πρόσφατη δολοφονική ενέργεια κατά των αστυνομικών. Το μεν ΚΚΕ, επιδεικνύοντας τη μοναδική του ικανότητα να αγνοεί τις πολλαπλές διαψεύσεις του από την πραγματικότητα, είδε «δάχτυλο» ξένων και ντόπιων υπηρεσιών, ήτοι «προβοκάτσια».
■ Ο ΣΥΡΙΖΑ, και μάλιστα δια στόματος του ίδιου «μετριοπαθούς» στελέχους, διέγνωσε επίσης δάκτυλο «παρακράτους».
■ Πώς είπαμε; «Όταν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί με τη θεωρία μας, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα…»
■ Φαίνεται πως οι έννοιες δεν έχουν τη σημασία που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, νοηματοδοτούνται ξανά κάτω από το νέο «φως» που γεννούν οι φλόγες της εξέγερσης.
■ Έτσι, όταν οι «αντιεξουσιαστές», με τους οποίους θέλουμε να κρατάμε ανοιχτές γέφυρες επικοινωνίας –κάνοντας χρήση «ποιητικού λόγου» αν χρειαστεί– περνούν σε «υψηλότερες μορφές πάλης», όταν δηλαδή βγάζουν τα κουμπούρια, μετατρέπονται αίφνης σε… παρακράτος.
■ Βολικό, έτσι;
■ Οι πολιτικοί δεν είναι βέβαια οι μόνοι, ούτε οι πρώτοι, που καταφεύγουν στη λογοτεχνική αμφισημία, όταν καλούνται να πάρουν θέση ως ενήλικες. Διασημότητες του ακαδημαϊκού χώρου, με ποιητικές ή λογοτεχνικές δάφνες, εξασκούνται δημοσίως σε περισπούδαστους χρησμούς, με εύκολη έξοδο διαφυγής την κατεύθυνση του ανέμου, τη δύναμη που τους κινεί χρόνια τώρα.
■ Με αφορμή το κείμενο των τριών συγγραφέων που επιχειρούσε να βάλει όρια στην αυθεντία των νέων, κι άρα και στη βία που τους επιτρέπεται να ασκούν, ξεσπάθωσαν κυριολεκτικά. Προσβλήθηκαν προσωπικά.
■ Κι όσο τύχαιναν της εύνοιας πρωθυπουργού, ως ομοτράπεζοι, μυστικοσύμβουλοι και πολλαπλώς ευνοημένοι, έβαζαν τα δυνατά τους ο λόγος τους να έχει κατιτίς το «εκσυγχρονιστικό», να βγαίνει μια άκρη, βρε αδελφέ. Τώρα που στα πράγματα είναι η «ανορθολογική» δεξιά, το έχουν ρίξει και πάλι στην τρελή.
■ Την βγαίνουνε από «αριστερά», από «δεξιά», από «Ντεριντά» και «Μπαντιού», από παντού. Έχουν αναγάγει το «θόλωμα των νερών» σε ύψιστη τέχνη, διεκδικώντας για τον εαυτό τους τα προνόμια της αιώνιας νεότητας.
■ Ωστόσο, αν κάτι θα μπορούσαμε να διδαχτούμε από την εμπειρία της ανάγνωσης λογοτεχνίας, δεν είναι να γίνουμε πιο αμφίσημοι στις θέσεις που διατυπώνουμε, αλλά να κατανοήσουμε καλύτερα τη σημασία της αφήγησης στην «κατασκευή» της πραγματικότητας.
■ Γιατί αυτό χρειαζόμαστε σήμερα: Μια διαφορετική «αφήγηση» του εαυτού μας, μια θετική προβολή της συλλογικότητας στην οποία ανήκουμε (π.χ Έλληνες πολίτες) σε μια ιστορία με αρχή, μέση και… μέλλον. Κι αυτό είναι πρωτίστως δουλειά της εμπνευσμένης πολιτικής, και όχι της λογοτεχνίας.
