■ Πενήντα χρόνια κλείνουν φέτος από το θάνατο του σημαντικότερου ίσως Έλληνα γλωσσολόγου και λεξικογράφου Μανόλη Τριανταφυλλίδη (1883 – 1959). Σημαντικότερη κληρονομιά του, εκτός από το ανεκτίμητο έργο του, στα θεμέλια του οποίου βασίζεται ακόμη και σήμερα η γραμματική και η διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας, το ομώνυμο Ίδρυμα.
■ Το Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη έχει την έδρα του στη Θεσσαλονίκη, στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, και λειτουργεί με ίδια κεφάλαια, που αντλούνται στο μεγαλύτερο μέρος του από την εκμετάλλευση των ακινήτων που του κληροδότησε ο Τριανταφυλλίδης. Το κράτος, μέσω του Υπουργείου Παιδείας, συμβάλει στο έργο του Ινστιτούτου, συνήθως με την μετάταξη κάποιων υπαλλήλων.
■ Η προσφορά του Ιδρύματος, τα πενήντα αυτά χρόνια είναι πραγματικά ανεκτίμητη. Η πιο πρόσφατη, το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, βασικό λεξικό αναφοράς για διορθωτές, επιμελητές, αλλά και οιονδήποτε θέλει να έχει σπίτι του ένα έγκυρο και χρηστικό εγχειρίδιο. Τούτο λεχθέντος, οι άνθρωποι που αγαπούν τη γλώσσα δεν αρκούνται σε ένα και μόνο λεξικό.
■ Ωστόσο, το λεξικό είναι μονάχα μία από τις πολύτιμες εκδόσεις του: Το Ίδρυμα έχει να παρουσιάσει πλούσιο εκδοτικό και ερευνητικό έργο, κυρίως στους τομείς της μελέτης της ελληνικής γλώσσας και της διδασκαλίας της, της γλωσσολογίας και της νεοελληνικής φιλολογίας, καθώς και στη μελέτη της Αρχαίας Γραμματείας.
■ Σημαντικό είναι ωστόσο το έργο του Ιδρύματος, σε αγαστή συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, σε ό,τι αφορά τη χρήση των τεχνολογιών στη λεξικογραφία και στη μελέτη της γλώσσας. Καταρχάς, το ίδιο το Λεξικό φιλοξενείται από το ΚΕΓ ψηφιοποιημένο, οπότε οι χρήστες του διαδικτύου έχουν στη διάθεσή τους, με ένα μόνο κλικ, όπως λέμε, ολόκληρο το λεξικό, και μάλιστα με την χρηστικότητα και την ευκολία που προσφέρει το μέσο.
■ Εν προόδω βρίσκεται ωστόσο ένα ακόμη ιδιαίτερα κρίσιμο έργο, ο «αυτόματος διορθωτής» ελληνικής γλώσσας που θα συνεργάζεται με τα γνωστά προγράμματα χειρισμού κειμένων (word, κ.λπ), δίνοντας επιτέλους στους Έλληνες χρήστες υπολογιστή ένα αξιόπιστο εργαλείο διόρθωσης και αναφοράς.
■ Ο χώρος δεν φτάνει για να καλυφτούν έστω και ακροθιγώς οι εκδοτικές και λεξικογραφικές δραστηριότητες του Ιδρύματος, ο πλούτος και το εύρος των οποίων συχνά δεν φτάνουν στο ευρύ κοινό. Ο Γιώργος Παπαναστασίου, διευθυντής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών κι επίκουρος καθηγητής Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, φαίνεται να έχει πλήρη συνείδηση των διακυβευμάτων της σύγχρονης εποχής, κι έχουμε την εντύπωση ότι οι δράσεις του Ινστιτούτου θα μας απασχολούν όλο και συχνότερα στο μέλλον. Αρχής γενομένης από τις επετειακές εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν τον Οκτώβρη στη Θεσσαλονίκη.
■ Ας κλείσουμε αυτή τη σύντομη αναφορά στο έργο του Τριανταφυλλίδη με τα λόγια του πεζογράφου Ηλία Βενέζη: «[…] Η οφειλή της γενεάς της δικής μου στον Μανόλη Τριανταφυλλίδη είναι ανυπολόγιστη. Σε μια περίοδο αναρχίας του δημοτικισμού, όταν ανυπόμονοι να δώσουμε ένα έργο στη λογοτεχνία μας, αναζητούσαμε τον κανόνα, την πειθαρχία μιας γραμματικής που δεν υπήρχε, ο Μανόλης Τρανταφυλλίδης μάς παραστάθηκε, μας έδωσε τη γραμματική που ζητούσαμε, βοήθησε να φύγουμε απ’ το μάταιο αγώνα των λέξεων και να πάμε στο ουσιώδες της λογοτεχνίας: στην αναζήτηση του ύφους.» (Νέα Εστία, 1959)
■ Το Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη έχει την έδρα του στη Θεσσαλονίκη, στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, και λειτουργεί με ίδια κεφάλαια, που αντλούνται στο μεγαλύτερο μέρος του από την εκμετάλλευση των ακινήτων που του κληροδότησε ο Τριανταφυλλίδης. Το κράτος, μέσω του Υπουργείου Παιδείας, συμβάλει στο έργο του Ινστιτούτου, συνήθως με την μετάταξη κάποιων υπαλλήλων.
■ Η προσφορά του Ιδρύματος, τα πενήντα αυτά χρόνια είναι πραγματικά ανεκτίμητη. Η πιο πρόσφατη, το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, βασικό λεξικό αναφοράς για διορθωτές, επιμελητές, αλλά και οιονδήποτε θέλει να έχει σπίτι του ένα έγκυρο και χρηστικό εγχειρίδιο. Τούτο λεχθέντος, οι άνθρωποι που αγαπούν τη γλώσσα δεν αρκούνται σε ένα και μόνο λεξικό.
■ Ωστόσο, το λεξικό είναι μονάχα μία από τις πολύτιμες εκδόσεις του: Το Ίδρυμα έχει να παρουσιάσει πλούσιο εκδοτικό και ερευνητικό έργο, κυρίως στους τομείς της μελέτης της ελληνικής γλώσσας και της διδασκαλίας της, της γλωσσολογίας και της νεοελληνικής φιλολογίας, καθώς και στη μελέτη της Αρχαίας Γραμματείας.
■ Σημαντικό είναι ωστόσο το έργο του Ιδρύματος, σε αγαστή συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, σε ό,τι αφορά τη χρήση των τεχνολογιών στη λεξικογραφία και στη μελέτη της γλώσσας. Καταρχάς, το ίδιο το Λεξικό φιλοξενείται από το ΚΕΓ ψηφιοποιημένο, οπότε οι χρήστες του διαδικτύου έχουν στη διάθεσή τους, με ένα μόνο κλικ, όπως λέμε, ολόκληρο το λεξικό, και μάλιστα με την χρηστικότητα και την ευκολία που προσφέρει το μέσο.
■ Εν προόδω βρίσκεται ωστόσο ένα ακόμη ιδιαίτερα κρίσιμο έργο, ο «αυτόματος διορθωτής» ελληνικής γλώσσας που θα συνεργάζεται με τα γνωστά προγράμματα χειρισμού κειμένων (word, κ.λπ), δίνοντας επιτέλους στους Έλληνες χρήστες υπολογιστή ένα αξιόπιστο εργαλείο διόρθωσης και αναφοράς.
■ Ο χώρος δεν φτάνει για να καλυφτούν έστω και ακροθιγώς οι εκδοτικές και λεξικογραφικές δραστηριότητες του Ιδρύματος, ο πλούτος και το εύρος των οποίων συχνά δεν φτάνουν στο ευρύ κοινό. Ο Γιώργος Παπαναστασίου, διευθυντής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών κι επίκουρος καθηγητής Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, φαίνεται να έχει πλήρη συνείδηση των διακυβευμάτων της σύγχρονης εποχής, κι έχουμε την εντύπωση ότι οι δράσεις του Ινστιτούτου θα μας απασχολούν όλο και συχνότερα στο μέλλον. Αρχής γενομένης από τις επετειακές εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν τον Οκτώβρη στη Θεσσαλονίκη.
■ Ας κλείσουμε αυτή τη σύντομη αναφορά στο έργο του Τριανταφυλλίδη με τα λόγια του πεζογράφου Ηλία Βενέζη: «[…] Η οφειλή της γενεάς της δικής μου στον Μανόλη Τριανταφυλλίδη είναι ανυπολόγιστη. Σε μια περίοδο αναρχίας του δημοτικισμού, όταν ανυπόμονοι να δώσουμε ένα έργο στη λογοτεχνία μας, αναζητούσαμε τον κανόνα, την πειθαρχία μιας γραμματικής που δεν υπήρχε, ο Μανόλης Τρανταφυλλίδης μάς παραστάθηκε, μας έδωσε τη γραμματική που ζητούσαμε, βοήθησε να φύγουμε απ’ το μάταιο αγώνα των λέξεων και να πάμε στο ουσιώδες της λογοτεχνίας: στην αναζήτηση του ύφους.» (Νέα Εστία, 1959)
